Pomnik angielskich jeńców wojennych znajduje się na Osiedlu Grunwaldzkim, w południowo-zachodnim narożniku terenu kościoła pw. Chrystusa Wieczystego Kapłana.
Monument upamiętnia angielskich jeńców wojennych, którzy w czasie II wojny światowej przebywali w obozie jenieckim, leżącym w południowej części Gniezna, w pobliżu koszar wojskowych. Inicjatorem postawienia pomnika był ks. kanonik Stanisław Sobczak, proboszcz pobliskiej parafii pw. Chrystusa Wieczystego Kapłana. Uroczystego odsłonięcia dokonał 2 października 1993 roku attache wojskowy Ambasady Wielkiej Brytanii w Polsce Hilton Moses. Odsłonięcie poprzedziła msza święta, odprawiona w intencji Żołnierzy Wojsk Sprzymierzonych przez biskupa Stanisława Gądeckiego. Dokonał on również poświęcenia monumentu. Uroczystości zakończyło pochowanie na pobliskim cmentarzu szczątków angielskiego jeńca, odnalezionych podczas prac ziemnych prowadzonych na terenie byłego obozu.
Główną część monumentu stanowi betonowa ściana, wysokości ok. 6 metrów, z pustą przestrzenią pośrodku w kształcie krzyża. Po lewej stronie krzyża (spoglądając od strony patrzącego) umieszczono wklęsły napis:
„Większej miłości nad tę nie ma, iżby kto oddał życie za przyjaciół swoich (słowa JCh)”.
Poniżej znajduje się marmurowa tablica z tekstem w języku angielskim i polskim:
„Dla upamiętnienia Obozu Jeńców Wojennych na os. Grunwaldzkim w Gnieźnie. w latach 1942 – 1945 w niewoli niemieckiej Kompania Brytyjskich Jeńców Wojennych w liczbie 120 osób więziona była w bloku przy obecnej ul. 17 Dywizji Piechoty. Druga grupa 200 osób więziona była w miejscowości Szczytniki Duchowne. Ku pamięci mieszkańcy Gniezna-Południe. A.D. 1993”.
Po prawej stronie krzyża (spoglądając od strony patrzącego), znajduje się wklęsły napis wskazujący, iż monument poświęcono również Polakom:
„Wieczna pamięć pomordowanym w Lesie Miejskim i na Jelonku oraz poległym i umęczonym Polakom w latach 1939 – 1945 RIP”.
Poniżej napisów, pośrodku ściany umieszczono orła z rozpostartymi skrzydłami.
Opracował Grzegorz Konieczka
Archiwum Państwowe w Poznaniu Oddział w Gnieźnie
Opracowano na podstawie:
Archiwum Państwowe w Poznaniu Oddział w Gnieźnie, Urząd Miejski w Gnieźnie 1975 – 1990, sygn. I/83
Walerian Występski, Przewodnik po cmentarzach gnieźnieńskich, Gniezno 2007
Przemiany Ziemi Gnieźnieńskiej, nr 41 (762), 8.10.1993 r.
Foto:
1. Pomnik dziś: Grzegorz Konieczka
