Pomnik księdza Antoniego Ludwiczaka znajduje się w parku, za siedzibą parafii pw. Matki Zbawiciela na Dalkach. Monument upamiętnia ks. Antoniego Ludwiczaka, założyciela pierwszego w Polsce Uniwersytetu Ludowego, utworzonego w 1921 roku w podgnieźnieńskich Dalkach. Inicjatorem wzniesienia pomnika był ks. kanonik Alojzy Święciochowski, pierwszy proboszcz parafii pw. Matki Zbawiciela, którą erygowano w dawnej siedzibie Uniwersytetu Ludowego.
Odsłonięcie i poświęcenie pomnika nastąpiło pomiędzy erygowaniem parafii w 1997 roku, a 20 listopada 1999 roku. Odbył wówczas Sejmik Oświatowy Towarzystwa Czytelni Ludowych, podczas którego złożono kwiaty i znicze na istniejącym już symbolicznym grobie ks. Ludwiczaka. 27 kwietnia 2002 roku, podczas V Zjazdu Święto – Wojciechowego i Sejmiku Oświatowego Towarzystwa Czytelni Ludowych, odbyła się uroczystość wmurowania w pomnik urny z symbolicznymi prochami ks. Ludwiczaka, zawierającej ziemię z Obozu Koncentracyjnego w Dachau.
Głównym elementem monumentu jest umieszczony na kamiennej podmurówce kamień z płytą, na której pod podobizną ks. Ludwiczaka znajduje się napis:
„Ksiądz Antoni Ludwiczak
ur. 16.V.1878 wyśw. 15.XII.1903
+ 17.VI.1942
Długoletni dyrektor
Towarzystwa Czytelni Ludo-
wych Poseł na Sejm Rzeczy-
pospolitej Polski 1919 – 1922
założyciel pierwszego
w Polsce Uniwersytetu
Ludowego w Dalkach oraz
w Zagórzu Odolanowie
i Bolszewie Męczennik
Obozu Konc. w Dachau
R.I.P”
W podmurówce, poniżej płyty, umieszczono urnę z prochami, a miejsce jej złożenia oznaczono kamieniem z wyrytym krzyżem.
Opracował Grzegorz Konieczka
Archiwum Państwowe w Poznaniu Oddział w Gnieźnie
Opracowano na podstawie:
Towarzystwo Czytelni Ludowych w Gnieźnie, Materiały z Sejmiku Oświatowego Towarzystwa Czytelni Ludowych z dnia 20 listopada 1999 r.; Materiały z V Zjazdu Święto-Wojciechowego i Sejmiku Oświatowego Towarzystwa Czytelni Ludowych z dnia 27 kwietnia 2002 r.
Polski Słownik Biograficzny, Tom XVIII, Wrocław 1973
S. Michalski, Szkolnictwo, Życie kulturalno-oświatowe, [w:] Dzieje Gniezna, pod. red. Jerzego Topolskiego, Warszawa 1965
http://pl.wikipedia.org/wiki/Uniwersytet_ludowy (dostęp w dniu 16.09.2011 r.)
Foto:
1. Miejsce złożenia urny, fot. Grzegorz Konieczka
2. Pomnik ks Antoniego Ludwiczaka, fot. Grzegorz Konieczka
3. Tablica na pomniku ks. Antoniego Ludwiczaka, fot. Grzegorz Konieczka
