Pomnik ku czci poległych w latach II wojny światowej znajduje się we wschodniej części Parku im. Tadeusza Kościuszki.
Uroczystego odsłonięcia dokonali 9 maja 1986 roku Romuald Zysnarski wicewojewoda poznański, Marian Jakubowicz Prezes Zarządu Wojewódzkiego ZBOWiD i Wojciech Włodarski mieszkający w Gnieźnie uczestnik walk na Westerplatte. W uroczystości uczestniczyli także m.in. gen. bryg. Edward Łukasik I Sekretarz KW PZPR oraz Prezydent miasta Gniezna Marian Górny.
Monument przedstawia w górnej części stylizowanego orła z prawym skrzydłem rozpostartym do lotu. Poniżej umieszczono napis składający się z metalowych liter:
„Z pokorą wobec poległych, z czcią dla zamordowanych, z myślą o przyszłych 1939 – 1945”.
Nad napisem znajdują się płaskorzeźby pięć głów żołnierskich obrazujących formacje Wojska Polskiego.
Pomysł upamiętnienia Polaków, którzy zginęli podczas II wojny światowej pojawił się w 1948 roku. Jednak z uwagi na brak zgody na lokalizację pomnika obok kościoła pw. NMP Królowej Polski (garnizonowego) pomysł ten zarzucono. Odrodził się ponownie pod koniec lat 70-tych. Środowisko kombatanckie szybko zebrało fundusze na budowę, jednak ostateczny kształt monumentu pojawił się dopiero w 1985 roku. Jego autorami byli poznańscy artyści rzeźbiarze Benedykt Kasznia i Eugeniusz Olechowski, a wykonanie zlecono 2 gnieźnieńskim firmom: Spółdzielni Budowlanej „Remo-Bud” oraz Przedsiębiorstwu Robót Inżynieryjnych.
W roku 2009 zakończyły się prace polegające na oczyszczeniu i konserwacji pomnika polegające między innymi na mechanicznym i chemicznym oczyszczeniu elementów kamiennych oraz z brązu, hydrofobizacji, patynowaniu elementów z brązu oraz zabezpieczeniu antykorozyjnym.
Opracował Grzegorz Konieczka
Archiwum Państwowe w Poznaniu Oddział w Gnieźnie
Opracowano na podstawie:
Archiwum Państwowe w Poznaniu Oddział w Gnieźnie, Urząd Miejski w Gnieźnie 1975 – 1990, sygn. 392
Przemiany Ziemi Gnieźnieńskiej, nr 19 (377), 9.05.1986 r.; nr 20 (378), 16.05.1986 r.
Foto: Wiktor Koliński, MCIP
